Taalschrift | Discussie | Verrijkt straattaal de Nederlandse taal of maakt ze haar kapot?

Verrijkt straattaal de Nederlandse taal of maakt ze haar kapot?

I. El Hadioui, stadssocioloog - 8/04/10

Gaat het Standaarnederlands kapot aan straat- en chattaal? “Er zijn jongeren die gemakkelijk kunnen ‘switchen’ van straattaal naar standaardtaal”, weet stadssocioloog Iliass El Hadioui. “Maar het grote probleem is dat lager opgeleide jongeren die ‘switch’ niet kunnen maken.” Dat is een gevaar voor onze standaardtaal én voor de kansen van die jongeren in onze maatschappij. Denkt u daar ook zo over?

Taal staat nooit stil. Altijd ontstaan er nieuwe woorden, nieuwe constructies en nieuwe betekenissen, en die zijn altijd gekoppeld aan culturele opvattingen, aan een geografische omgeving en aan de mentaliteit van de mensen die ze spreken en schrijven. Taal draagt cultuur in zich en cultuur brengt taal voort. Om die reden hebben samenlevingen altijd het belang van taal benadrukt. Taal maakt een gemeenschappelijke identiteit van een samenleving mogelijk.

Taal kan binden, maar taal kan ook uitsluiten. Soms ervaart men een taalvernieuwing of taalvariatie (bijvoorbeeld een dialect, een tongval of een accent) als een creatieve verrijking van een taal, als een exotische bijdrage daaraan. Tegelijkertijd zien sommigen die taalvariatie als een bedreiging of een ondermijning van de (standaard)taal. Anders gezegd: mensen kunnen taalvernieuwing ervaren als een positieve ontwikkeling, als een vooruitgang, maar ook als een negatieve ontwikkeling, als een taalachterstand of taalachteruitgang.

Is straattaal een taal? Is het een nieuwe taal of is het samengesteld uit onderdelen die al bestonden? Vervangt het een bepaalde taal of voegt ze slechts iets toe? Vooral in de grote Nederlandse steden lijkt straattaal onvermijdelijk plaats te hebben genomen in de supermarkt der talen. Inderdaad, een deel van de jongerenpopulatie in de grote steden communiceert dag in dag uit in een taal die onverstaanbaar is voor veel andere bewoners van Nederland. Is die straattaal onderdeel van de Nederlandse taal of verschilt die daar te veel van?

Straattaal heeft zo zijn eigen kenmerken. Allereerst is het een bricolage-taal. Het is een nieuwe taal, gemaakt uit bestanddelen afkomstig uit bestaande talen. De Nederlandse taal vormt de basis, maar veel woorden en uitdrukkingen komen voort uit Surinaamse, Marokkaanse en Engelse woorden en uitdrukkingen. Opvallend is verder aan straattaal dat aanwijzende voornaamwoorden als die en dat structureel verkeerd worden toegepast. Straattaalsprekers zeggen haast alleen die: die meisje, die boek, die huis…. In de geschreven straattaal overtreden of negeren ze veel spellingregels van de standaardtaal: veel woorden worden verkort of anders geschreven. De oorzaak ligt vaak in het chatten. Onder invloed daarvan veranderen woorden van vorm: toch wordt tog, even wordt effe, hoe is het? wordt hoeist? Ten slotte is straattaal ook een mannelijke taal: de toon en woorden verwijzen naar een stoere, flitsende, macho leefstijl.

Straattaal is een product van de stedelijke straatcultuur onder jongeren. Er zijn jongeren die gemakkelijk kunnen ‘switchen’ van straattaal naar standaardtaal. Maar het grote probleem is dat er ook jongeren die zijn die ‘switch’ niet kunnen maken. Dat zijn vaak lager opgeleide jongeren. Bij hen heeft het gebruik van straattaal tot gevolg dat het hun kennis en beheersing van de standaardtaal ondermijnt. Anders gezegd: onder invloed van straattaal gaan die lager opgeleide jongeren slechter Nederlands spreken en schrijven. Uiteindelijk zal dat negatieve gevolgen hebben voor hun kansen in onze formele maatschappij waarin immers de standaardtaal Nederlands de hoofdrol speelt.

jos duijnstee - 13/04/10

straattaal is prima. je moet je wel realiseren dat je in de gewone maatschappij ook goed nederlands moet kunnen spreken.

dus: bekwaam je in de straattaal EN in het Nederlands

Felix van de Laar - 13/04/10

U hebt gelijk in uw laatste zin. Maar de strekking daarvan gaat op voor minstens de helft van onze bevolking, die laaggeletterd is, een specifiek dialect spreekt of die nog een accent van een andere taal laten horen. Het mag en moet wat mij betreft van twee kanten komen. 1) De formele maatschappij moet gaan inzien dat ze door haar formele selectiemechanismen veel talent verspilt en daardoor problemen veroorzaakt. 2) De taalgebruikers (alle) mogen en moeten inzien dat er meer taal is dan de hunne en dat het goed is als ze meer dan één taal beheersen om naartoe te kunnen switchen. Maar een soort Engels is ook een goede optie.
Met vriendelijke groet - en helaas zou ik niet weten hoe ik dat in straattaal (welke dan ook) moet zeggen.

Gerrie L'Ortye - 13/04/10

Ik denk dat straattaal kansarme jongeren in hun toekomstmogelijkheden belemmert, sociaal isoleert en beperkt tot het blijven hangen in een subcultuur. Belangrijk en onderbelicht is ook dat in andere culturen er vaak geen sprake is van een overlegcultuur tussen ouders en kinderen/ouderen en jeugd. Het is niet de gewoonte om met kinderen en jongeren thuis over hun gevoelens te spreken. Door deze twee cultuurbepaalde zaken kunnen zij zich emotioneel al moeilijker in de standaardtaal uiten en hierin voor zichzelf opkomen. Daarnaast is straattaal een taal waarin vooral macho jongens en in mindere mate meisjes, wel hun gevoelens kunnen uiten aan leeftijdsgenoten. Het wordt voor deze jongeren dus extra moeilijk om maatschappelijk deel te nemen en kansen op werk en arbeid te zien en te benutten, doordat ze zich onzeker gaan voelen over hun kennis en beheersing van de Nederlandse standaardtaal omdat "oefening baart kunst" ontbreekt.Het gebruik van straattaal leidt tot een taalachterstand en heeft negatieve gevolgen voor de toekomst van lager opgeleide jongeren.

arnold monsfort - 13/04/10

Ik geloof er niets van dat de "lager opgeleide jongeren" problemen krijgen door de straattaal. Het zou wel eens kunnen dat hun taalvermogen sterker wordt ontwikkeld door hun inspanning om mee te kunnen praten met de anderen in de straat dan dat ze daarvan worden afgesloten en moeten "switchen" tussen de thuis gebruikte moedertaal en de hun nauwelijks aansprekende Nederlandse taal in de school. Straattaal is wel degelijk taal, net als de jongerentaal van de meer ontwikkelde autochtone kinderen van goede komaf, of het studentikoze gepraat van de universiteitsjongeren. Juist je inspannen om je zo uit te drukken dat de groep je accepteert maakt je sterk in taal. Zo gaat het met kleine kindertjes toch ook? De beloning van de ouder die het kindje prijst omdat het al wat kan zeggen.

de duizenddichter - 20/04/10

Straat taal was het begin van alle taal ontmoetingen...
In of uit het karrenspoor van het verleden... over het bospad, de heidewegen en waterwegen... meet on the street! en zo ook via de elektronische snel-weg! Johan Cruyff leerde zijn kunsten op straat! Hietbrink praat zelfs in zich zelf op straat. Het grote gebeuren in geuren en kleuren het kankeren en zeuren begrafenis treuren het ganse blomme-fleuren niets gaat zonder de straat.
En alles en iedereen praat er anders. Wil je op straat taal geleeerde ontmoeten, die elkander geleerd groeten... of met jongeren rondhangen ieder zijn eigen taal belangen... Hadioui=hou-doe=hai-doe... taal doet wat het doet... spreektaal gaat altijd boven de schrijftaal dus is het altiijd wel goed.

Irving - 20/04/10

Ále Ále volgens mij is dit coelie joelie taal ook wel straattaal een beetje effe me ogen van de binnekant bekijken lekker vet man zwaar trippen in ogen :D

cobie bontenbal - 22/04/10

Straattaal is een verrijking voor onze taal, maar is dat niet voor bepaalde groepen in onze samenleving. De vraag is in welke kringen je verkeert. Is dat alleen op straat dan verarmt de gebruiker. Verkeer je in meer kringen, zoals school, gezin, maatschappij, politiek en nog meer sociologische verbanden dan verrijkt het je. Dus niet door een bepaalde vorm van de taal verarmen we maar door de armoede aan contacten en samenlevingsverbanden.

Don Jia - 24/04/10

Deze discussie is al zo oud als taal zelf, of in elk geval het moment dat men haar schriftelijk ging formaliseren, en zo alle variaties kon marginaliseren. Daarbij is zij in Nederland gepolitiseerd op een manier die in de grotere taalgebieden als achterhaald gezien zal worden. Zo is de incorporatie van subalternentaal wat de moderne Amerikaanse roman heeft gemáákt. Wie in de VS beweren zou dat de taal als systeem door 'exotische' invloeden verschralende was, zou er enkel blijk van geven nog nooit een boek te hebben gelezen.

Johan Nijhof - 26/04/10

In deze discussie en de rest van Taalschrift lees ik heel verschillende kwalificaties van straattaal. Een bricolagetaal, dus een taaltje waaraan opzettelijk voortdurend wordt geknutseld, een taal van minderheden, hier met een op zichzelf al zeer vaag en meerduidig Amerikaans begrip als “subaltern” aangeduid en in de reportage van Mieke Zijlmans wordt een bargoens beschreven, dat als geheimtaal en dieventaal in letterlijke zin moet beveiligen tegen nieuwsgierige politietaps. Het grote verschil is uiteraard, dat de bricolagetaal graag wordt nagevolgd, terwijl het bargoens zich daartegen juist beschermt. Is het niet zinniger om eerst uit te maken waarover u het precies heeft? Ik doe niet mee, ik heb geen verstand van straattaal.

M.F. Lefebvre - 18/05/10

Ik vraag me sterk af in hoeverre straattaal daadwerkelijk de 'Nederlandse taal' beïnvloedt. Overigens, wat dient verstaan te worden onder dé Nederlandse taal? Uit liefde voor de schoonheid van het - laten we zeggen - standaard Nederlands ben ik een fel tegenstander van straattaal. Het onnodige gebruik van buitenlandse woorden, waar het Nederlands zelf zeer goede alternatieven biedt, stoort me uitermate. Bovendien, bovenstaand artikel verraadt in voldoende mate dat deze zogenaamde 'straattaal' direct associaties oproept met 'beperkte verstandelijke vermogens'. Iemand die enige scholing genoten heeft zou daar niet voor door moeten willen gaan.