Jan Geertsen - 20/09/04

Leuk stukje. Ik onderschrijf de stelling, maar denk niet dat het voorstel haalbaar of realistisch is.

Micheline Baetens - 20/09/04

Als je iets wil veranderen, begin dan bij jezelf. Dan heb je grotere kans van slagen. Voed jezelf als consument zodanig op, dat je kritisch genoeg bent om dat reclametaaltje te doorzien. Het is amusement zoals bijna alles amusement is tegenwoordig, maar wanneer het o.a. om je welzijn gaat wees dan bloedserieus en luister enkel naar klare taal.

Pieter Melville - 20/09/04

De meeste reclamemakers maken nu eenmaal niet reclames die bestemd zijn voor Hans Beijersbergen, noch voor de lezers van Taalschrift, maar voor voetbalsupporters, campinggasten, meubelboulevardbezoekers, barbecuevleesconsumenten, verlaagdeveringmiddenklasserbestuurders, enzovoort. Maar zijn er geen advertenties die Hans B.'s goedkeuring wel kunnen wegdragen?

Luc Jacobs - 20/09/04

Als men op pakjes tabak moet zetten, DIT IS SCHADELIJK VOOR DE GEZONDHEID, dan moet men op reclame zetten DIT ZIJN LEUGENS.

Paul Kortman - 20/09/04

Elke zichzelf respecterende copywriter en, nog belangrijker, elke zichzelf respecterende onderneming weten dat hij maar beter niet kan liegen, omdat hij dan het zware risico loopt dat de consumenten hem rücksichtloos afstraffen door het product niet meer te kopen. Daar zijn ook hele mooie voorbeelden van. Als een reclamemaker er in slaagt mij met zijn boodschap te verleiden zijn product te kopen, dan moet het product overigens nog wel bij het gebruik bevallen wil ik zijn reclame echt leuk vinden.
Etos is een mooi voorbeeld hoe het fout kan gaan. Door de ironische uitdrukking ga je nog sterker letten of ze daar wel gelijk in hebben, wat nogal tegenviel. Dus vind ik Etos een beetje een sukkel en bezoek ik de winkel minder snel.
Reclamemaken is op zijn best een leuk verleidingsspelletje. Als ik er ingetuind word, kan ik me daar kostelijk om vermaken.
Uw advies hoe het dan wel moet geeft blijk van een gortdroge, Calvinistische inborst die associaties op roept met de door dit soort mensen zo aanbeden eindeloze kleivelden bij een diepgrijze lucht.

Jan Roukens - 20/09/04

Helemaal mee eens. Maar de wens is te mooi.
Overigens heb ik een grenzeloze hekel aan het gebruik van Engels om 'meer indruk' te maken en te vermijden dat de lezer/kijker begrijpt waar het over gaat. En het er bij de haren bijslepen van niet ter zake doende onderwerpen omdat het product zelf niet erg TV-geniek is. Reclamemakers vermijden juist zo veel mogelijk dat het product zelf in beeld komt. Het doet denken aan de film waarin stervenden naar een filmzaal worden gebracht waar de prachtigste beelden worden getoond, mooie luchten, meren en bomen waarin herten en konijnen, alles gewikkeld in hemelse muziek. Dat mag dan weer wel, vind ik, die mensen hebben hun testament al gemaakt. 'Beeldvorming' en 'perceptie' zijn niet voor niets populaire woorden. Wie liegt of verdraait, doe dat alsjeblieft professioneel, en niet zo irritant onbenullig.
Overigens gaan niet-commerciële organisaties in hun berichtgeving vaak dezelfde toer op, zelfonderzoek is daar ook op haar plaats.

Johan Nijhof - 20/09/04

De wereld wil bedrogen worden. Daarmee is Beijersbergen eigenlijk al weerlegd. Of is ook dat een reclame-uitvlucht? Of zelfs een verkeerde vertaling? Nee: dat laatste niet. "Le monde veut se tromper" is wel dubbelzinnig, maar “mundus vult decipi” nog niet. M.i. slaat Beijersbergen veel te ver door. De leugen ontstaat immers in een vrij los verband met het taalgebruik. En dan: waar houdt de stijlfiguur van de hyperbool op en begint de leugen?

“Let’s make things better” was niet eens een leugen. De implicatie dat alles nog niet zo best was, richtte zich vaak tegen Philips. Een beetje vaag zinnetje, dat een enkele topmanager zelf dan ook blijkbaar probeerde in te vullen en aan te vullen: voor Roel Pieper tenminste!
Wie zal zeggen of men zich niet echt heeft voorgenomen de wereld te vullen met producten die beter waren, en toch van Philips?

Het “Welke andere?” van het Heinz-concern veronderstelt dat mevrouw Kerry echt geen alternatief zou weten, en dat is misschien alleen in de verkiezingsstrijd waar. Maar hoe bestempelt men die vraag tot leugen? Via de vaststelling dat “deze reclameuiting in strijd met de waarheid de suggestie wekt dat er geen vergelijkbare producten in de handel zijn, quod non.”? De stelling dat zulke alternatieven niet echt in aanmerking komen, is niet te objectiveren, en moet dus zijn toegestaan. Over smaak valt niet te twisten.

Beijersbergen vertrekt van de veronderstelling dat de taak van de reclameschrijver is om een product te verkopen. Dat is overduidelijk te simpel.
John Cleese, die een zeer overtuigende theorie heeft ontwikkeld op dat vlak, die hij o.a. verwoordt in het filmpje “Selling Benefits” (als u het bekijkt ziet u mijn ondertiteling) stelt zelfs dat men alleen de voordelen aan de man moet zien te brengen, die het kopen van het product biedt. Als men het zo stelt, is dat immers volkomen legitiem, en zijn we mijlen verwijderd van de mogelijkheid tot objectiviteit.

De reclameboodschap wil niet alleen voldoen aan productbehoeften, maar voorziet tevens in andere behoeften. Reclame is voor sommigen de enige kunstuiting in taal waarmee ze regelmatig geconfronteerd worden, en behoefte aan kunst is ons allen immers ingeboren?

Kan men afzien van de ‘flauwekul’ zonder daar heel diepe spijt van te krijgen? Niet alleen producten worden verkocht via reclame, maar ook politieke en zelfs religieuze ideeën.
Wie de boodschap van Paulus, als die zijn product koppelt aan de “onbekende god’ van de Atheners, op de keper beschouwt, ziet dat ook hij inspeelt op een latente behoefte, en daarmee precies doet wat Cleese adviseert.

Maar vooral, de inventiviteit van de reclamemaker verrijkt de taal en dat is iets, wat we tot geen prijs willen missen. Dat Beijersbergen zich een flesje Cillit Bang laat aansmeren, waarover hij achteraf niet tevreden is, moeten we dan maar op de koop toe nemen.

Paul Groot - 20/09/04

Johan Nijhof toont in zijn stuk juist aan wat Han Beijersbergen bedoelt: beginnen met een onzinstelling en die onbewezen laten; één keer een Franse en twee keer een Latijnse uitdrukking gebruiken om de lezer te overdonderen; reclame een kunstuiting noemen (voor cultuurarmen) en tussendoor reclame maken voor zijn vertaalkunst.

Ciel van den Braak - 20/09/04

Na het lezen van de vet gedrukte inleidende alinea merk ik op, dat 'verleiden' niet synoniem moet worden geacht of worden gemaakt met 'misleiden'. Om categorisch van "oplichterij" te spreken (schrijven dus) gaat mij onmiddellijk te ver.
Ik zal de rest nog wel lezen, maar ik vrees het ergste !!

Dirk Roosen - 21/09/04

Geachte,

Absoluut en voor 100% akkoord... maar haalbaar?
Wil het mensDOM niet bedrogen worden?

Jos Rietveld - 21/09/04

Wanneer ik bij hoge uitzondering mijn auto even in de binnenstad parkeer op een plaats die daar niet voor bestemd is en een briefje achter de voorruit plaats waaruit is af te leiden dat mijn auto het niet doet, maar waarop alleen woorden met de strekking staan dat de motor niet in werking is gesteld is naar mijn mening een vorm van creatief taalgebruik die een langslopende en dienstdoende parkeerwacht kunnen laten leiden tot het achterwege laten van het uitschrijven van een bekeuring. Wanneer voornoemde ambtenaar mijn tekst doorziet en toch tot verbalisering overgaat, heb ik verloren.

Moraal: wie kan lezen, leze en wie de regels van het spel (her)kent, speelt mee. Voor anderen bestaan er andere bezigheden.

Jos Rietveld, copywriter anti-'nieuwe-kleren-van-de-keizer'-taalgebruik

Gerard Herbers - 22/09/04

Dankzij mijn katholieke opvoeding heb ik een grondig argwaan opgebouwd tegen onoprechte taal. Die argwaan is mijn wapen tegen politieke rethoriek en reclameleugens. Ik prik de gebakken-luchtballonnen door en lees tussen de regels door wat de ware motieven zijn van de schrijvers. Daarbij vallen ze door dezelfde mand als de pastoors, kapelaans, paters en nonnen uit mijn verleden.

Johan Nijhof - 22/09/04

Het aangename van een gemeenplaats is nu juist, dat men zich ontheven mag achten van de taak die ook nog eens te bewijzen, en wel zonder dat hij op grond daarvan twijfelachtig wordt. “Smaken verschillen”, merkte ik ook nog op, zonder mij geroepen te voelen dat te onderbouwen. “De wereld wil bedrogen worden” is een wijsheid van de oude Romeinen, zoals ik – alweer tot onvrede van Paul Groot – als indirect bewijs aanvoerde. Dat ze na twee millennia nog altijd waar is constateert dagelijks elke krantenlezer, maar laat ik ermee volstaan te wijzen naar de pollcijfers van Bush nadat deze betrapt was op zijn leugens.

Nu Paul Groot zo driest is het een “onzinstelling” te noemen, vind ik het eigenlijk op zijn weg liggen daar argumenten voor aan te dragen. Maar hij is het die daarvan weer afzag. “Il veut se tromper”, als een onverhoopt bewijs voor mijn gemeenplaats.

Dat reclame een kunstuiting kan zijn, is mijn stelling. Als er om bewijs daarvoor gevraagd wordt, zou ik willen wijzen op de voortreffelijke woordspelingen die ook de Nederlandse reclamemaker soms weet te bedenken. Ik herinner mij (uit de zestiger jaren) een plakkaat voor studentenverkiezingen: “kiezen op mekaar”. Dat brengt meer schoonheid in de wereld dan een zakelijke aansporing het stemmen niet te vergeten, zoals Beijersbergen kennelijk voorstaat.

Van heel grote diepzinnigheid getuigde ook de vraag: “Is er koffie na de dood?” Het was een reclame-uiting die zelfs provoceerde, en dat is een extra verdienste. Hij dwong tot nadenken, en ook dat is nooit weg.

Het bisdom Utrecht, dat kort na de vernieling van een paneel van “Who is afraid of red, yellow and blue’ een ingekrast kruis op overigens paarse posters zette, werd zelfs aangeklaagd door de erven Barnett Newman, en die kregen nog gelijk van de rechter ook. M.i. zeer twijfelachtig, want de kras (het kruis) was niet van Newman, die kunstzinnige uiting was nu juist toegevoegde waarde van de vernieler, zodat die eerder recht had op de opgelegde schadevergoeding. Maar waar het mij om gaat is, dat reclame vaak wel degelijk een kunstuiting in zich heeft, en dat vond de rechter dus ook.

Op de intrigerende theorie van John Cleese, wiens gedachtegoed ik mij - zoals ik ook al weer niet mocht melden van Paul Groot – op intensieve wijze eigen had gemaakt, gaat Groot in het geheel niet in. Had hij er geen behoefte aan of had hij er niet van terug?

Hans A.A. Jansen - 23/09/04

Mijn god, is die Nijhof zelf een reclameman? Die taal van hem: die klinkt zeer geleerd en gedegen, maar wat de man precies bedoelt ontgaat mij volledig. Nee, Nijhof, ik ben niet dom. Ik heb een universitaire studie met succes voltooid. En nee, Nijhof, reageer nu eens een keertje niet op bijvoorbeeld die laatste zin. (Anders krijgen we weer een volledig zinloos referaat van Nijhof over de relatie tussen dom zijn en het voltooien van een universitaire studie.)

Paul S.A. Groot - 23/09/04

Dank je wel Johan voor jouw reactie.

Ik mag je er op wijzen, dat ik geen oordeel gaf over de inhoud van het filmpje van Cleese. Hoe waar de boodschap van zijn tekstschrijvers ook mag zijn, daar gaat het mij niet om. Ik doelde op de typische eigenschap van veel reclameberichten: een naar de schijn objectieve tekst waarin een reclameboodschap is verstopt..

Er is geen mens die bedrogen wil worden. Ga maar na in je eigen omgeving. Mensen willen vaak de bittere werkelijkheid niet weten, maar 'bedrogen worden' is van een andere orde. Daarom mijn "onzinstelling". Volkswijsheden, zelfs Romeinse, zijn niet altijd wijsheden. Gelukkig maar, want anders werden bijvoorbeeld andersdenkenden nog op de brandstapel gezet.

Mensen willen niet bedrogen worden, maar worden bedrogen met boodschappen die ze graag willen horen. (Dat verklaart o.a. ook het succes van de alternatieve 'geneeskunde'.) Iedere reclamemaker die daar aan bijdraagt, is voor mij amoreel.

Reclamemakers bedenken soms een leuke woordspeling. Die wordt dan eindeloos herhaald, tot vervelens toe. Maar is dat een prestatie? Nee, ik ga liever naar een goed cabaret met tientallen veel leukere woordspelingen. Zonder verborgen reclame.

Johan Nijhof - 24/09/04

Subjectiviteit verpakt in objectiviteit is iets waarop je altijd en overal bedacht moet zijn. Ze komt van tronen of kansels evengoed als van reclamespots. Wat is daarin nu helemaal het verschil tussen de niet geanalyseerde boodschap van Balkenende en die van WC-Eend? (Wij in Europa adviseren ook altijd anderen.)

En over andersdenkenden toch even dit (sorry voor het schoolmeesterspraatje, maar die kennis is nodig): de eerste vrijdenkers in christelijke gemeenschappen werden al vroeg in de 3e eeuw levend verbrand door de orthodoxe meerderheid, de laatste zogenaamde heksen voor zover mij bekend werden vorig jaar in Zuid-Afrika gelyncht. Het is nog niet voorbij, want er is hout zat. De Romeinen waren juist veel rationeler. Vergelijk maar ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven” met Pilatus’ nuchter-filosofische vraag “Wat is waarheid?”

“Mensen willen niet bedrogen worden, maar worden bedrogen met boodschappen die ze graag willen horen.” Proef dat even op de tong: het is een sofisme, vermomd als objectieve waarneming.
Mogelijk is de bewering dat de wereld bedrogen wil worden wel wáár, maar – overweeg dat eens serieus - niet politiek correct genoeg om in onze tijd, ondanks haar eerder aangenomen evidentie, geaccepteerd te worden. U wilt immers zo graag het gevoel hebben dat u een rationeel denkende en beslissende consument bent? De praktijk leert wel anders.

In mijn woonplaats zijn er minstens 35 praktiserende wintji-/voodoomedicijnmannen en 19 homeopaten tegenover 160 huisartsen (de laatste gegevens van internet, het eerste feit telling van mijn verzameling reclame-visitekaartjes). Hoeveel mensen die de eerste categorie consulteren moeten er wel niet zijn, als men die cijfers afzet tegen de zoals bekend zeer populaire homeopathie?

Ik beschouw dat als een sterke aanwijzing, dat men toch echt bedrogen wil worden, en niet slechts “bedrogen wordt met een boodschap die men graag wil horen”. Ik hoor u al roepen dat ik niet kan bewijzen dat de soepjes van slangenogen en vleermuizenvlerken niet helpen om de verloren geliefde terug te krijgen, maar toch! Voor de homeopathie is er echter deugdelijk onderzoek over de effectiviteit, en nog steeds met negatief resultaat.
Bij acupunctuur worden er ook naalden gestoken op plekken die helemaal geen zenuwknopen bevatten, maar bij de Oude Chinezen was sectie op lijken taboe, dus dat wisten ze niet.
Het placebo-effect is er altijd, bij elke vorm van behandeling, maar dat is dan ook helemaal een lichamelijk symptoom van het graag bedrogen willen worden.

Natuurlijk, niemand houdt van de directe oplichting zoals we die kennen uit de onwaarachtige mededelingen van Readers Digest die onveranderlijk beginnen met Gefeliciteerd!. Negen jaar nadat mijn vader vrijwel blind was geworden en jaren na zijn overlijden, ontving hij postuum als trouwe klant de aanbieding van een wegenatlas, terug te sturen als hij niet mocht bevallen.
Zoiets is uitermate ergerlijk, en ik wil zulke praktijken zeker niet in bescherming nemen.
Ook de reclameman die voor de vermageringsmiddelen simpelweg de volgorde van de dikke en de dunne foto verwisselt, en hoe zou het anders kunnen gaan, handelt op gespannen voet met de ethiek die zijn vak zou moeten hebben. U bent ook hem geneigd dat kwalijk te nemen.
Zie de verkoopcijfers van de roddelpers. Iedereen weet dat de artikelen daarin niets met de werkelijkheid van doen hebben. Een complete leugenindustrie, die uitsluitend in stand wordt gehouden door een massa die veel geld neertelt om bedrogen te worden.

Meestal is zoiets echter niet aan de orde, maar is het effect van het schoonmaakmiddel of het ontkalkingsresultaat niet geheel in overeenstemming met wat u was voorgespiegeld, en kiest uw kat in strijd met uw voorstellingen minder enthousiast voor het uitgesproken luxe prakje waarvoor u zo diep in de buidel heeft getast.
Dat deed u om uw geweten gerust te stellen. U wilt immers doen wat u kunt, net zoals u bereid bent om te lijnen al is het hopeloos, of de sprekende, plassende en levensechte babygeluidjes makende pop aan te schaffen, die niets aan de fantasie van uw kind overlaat, en dan ook spoedig geen enkele aandacht meer krijgt.
Dan is u, zoals Cleese stelt, niet een pop verkocht, maar de mogelijkheid tot verwennen.
Natuurlijk is de luxe verpakking Zwitserse Lindt-chocolade niet echt beter dan het vaderlandse product van Van Houten, de fabrikant die als eerste het procédé verbeterde tot de moderne chocolade, maar u koopt dan ook de verpakking, de strik en het bijbehorende besef van luxe.

Dat punt verklaart tevens dat u zo’n indruk maakt met rozen (vooral laten bezorgen!), ook al heeft het object van uw affectie eigenlijk niet zoveel met rozen of bloemen in het algemeen.
Het verklaart tevens de populariteit van bepaalde merken. Eigenlijk weet u best dat de ontsierende South Park-achtige krokodilletjes op uw Lacoste-shirt niets te maken hebben met de kwaliteit van het product, maar u wilt dat liever niet weten. En de duizenden die u betaalt voor het Rolex-horloge leveren u zonneklaar niet meer precisie op dan u voor een paar tientjes koopt, maar het irriteert u dat ik er op wijs. Wat u dus koopt is slechts status en daarmee uw eigen behoeftebevrediging, en daarin is de reclame wel degelijk eerlijk. Juist door u iets voor te spiegelen vervult ze uw wensen.

Han Beijersbergen - 24/09/04

Een paar reacties van mij op de reacties van lezers op mijn column over reclametaal.

- Ik ben niet van calvinistische maar van katholieke huize (tegenwoordig formeel 'ongelovig'), en voel dus sympathie voor de reactie van Gerard Herbers: prik gebakkenluchtballonnen door!

- Beste Pieter Melville: ik ben in de spaarzame tijd die mij rest naast het lezen van Taalschrift ook voetbalsupporter (nou ja, van NEC), campinggast, meubelboulevardbezoeker, geregeld barbecuevleesvreter, berijder van een middenklasser (van de vering daarvan weet ik alleen dat die piept), en dus heb ik volgens u het recht om kritisch te zijn over de gemiddeld idiote of zelfs semi-criminele reclameteksten.

- De suggestie van Luc Jacobs om op alle advertenties een sticker met de tekst DIT ZIJN LEUGENS te plakken, spreekt mij aan. Of ik ook een advertentie kan noemen die mijn goedkeuring wegdraagt, heer Melville? Jawel, de advertentie die de uitbundig reagerende Johan Nijhof vermeldt: 'Let's make things better', de vorige reclameslogan van Philips. Die was to-the-point en eerlijk. Ik heb namelijk in vier jaar tijd drie dure Philips-scheerapparaten gehad, die alle drie kort na het verstrijken van de garantieperiode kapot gingen. Die dingen moet inderdaad béter gemaakt worden door Philips!

- Paul Kortman is idealistisch: hij denkt dat reclame geen rotzooi doet verkopen. Ammehoela! Ik ben ooit 's avonds laat, een beetje suf van een dag hard werken, onderuit gegaan voor zo'n overtuigende televisiecommercial waarin mij een ideaal soort vloeibare zeep werd 'aangesmeerd'. Voor een luttele tachtig gulden of daaromtrent heb ik toen een aantal flessen aangeschaft. Absolute waardeloze roze-gekleurde kleffe rommel. Ik schaamde me dood. Maar het spul wordt niettemin al vele jaren verkocht, zonder dat de meerderheid der consumenten in de peiling heeft dat het om pure oplichting gaat. Wat denkt u van de reclames voor de 'Biostabil'? Een kostbaar onzin-magneetje, uitgevoerd in goud of zilver, dat je om je nek moet hangen (helpt tegen zowat elke kwaal), waarbij een heuse 'arts' een kletsverhaal over negatief en positief, yin en yang, enzovoorts, staat op te hangen tegen het gehoor van een stel bij elkaar getrommelde eenvoudigen van geest. Moest verboden worden.

- Natuurlijk, Paul Kortman, reclametaal is verrukkelijk: creatief, speels, soms zelfs vernieuwend. Maar ik ben het eens met Paul Groot: daarvoor kun je beter in cabarets terecht. Die hoeven je geen spullen te verkopen, die verkopen je juist hun taal. Ik denk wel eens dat misschien kinderen het beste in staat zijn om 'eerlijke' reclametaal te leveren. In mijn jeugd stuurde een vriendje van twaalf jaar naar Honda een reclameslogan in, toen die fabriek een prijs uitloofde voor de mooiste kreet om de nieuwe Honda-brommer te verkopen: 'Mijn Gonda wil alleen maar een Honda onder haar konda1' Vreemd genoeg verdiende hij daarmee niet de eerste, maar slechts een troostprijs.

- Ik deel overigens het pessimisme van menig lezer, dat vechten tegen oneerlijke reclametaal vechten is tegen de bierkaai (Amstel? Grolsch? Heineken?) Laten we stilzwijgend aannemen dat Trappistenbier het beste smaakt.

Frans Vermeulen - 25/09/04

Reclametaal kan volwaardige kunst zijn!
Reclametaal die normaal beknot is in tijd, plaats en geld, hoeft daarom niet leugenachtig te zijn! In de beperking vertoont zich de meester!
Is die reclame toch leugenachtig of schadelijk voor de mensen, dan mag de goegemeente en de wetgever dit niet langer pikken maar simpelweg doeltreffende maatregelen nemen.
Reclame kan ook schadelijk en krenkend zijn voor de taal, het economisch gegeven bij uitstel! Als Philips het nodig acht zijn slagzin in het Engels te brengen -waar zij dit echter niet doet in Frankrijk en Oostenrijk!- dan kunnen we hun woordje "better" gerust vervangen door "bitter" en ... bitter gestemd deze onbeschofte multinational de rug toekeren. Hetzelfde lot kunnen wij de andere taalverloederaars laten beschoren worden. Uiteindelijk, slechts de zwakkeren van geest blijven zich vergapen aan dergelijke verworden reclametaal die ze dan meestal nog niet eens voldoende verstaan en hierdoor alleen al gevaar lopen voor hun gezondheid en welzijn.
Voor reclametaal die fris, oprecht en meesterlijk gebracht is -spijts haar typische beperktheid- en tevens een echte meerwaarde betekent voor onze taal -de taal van hun doelgroep tenslotte- is er een zeer grote toekomst weggelegd, want nu blijven er naast een voorbeeldig beleefd en fijn taalgebruik nog vele andere belangrijke mogelijkheden jammerlijk onaangeroerd!

Johan Nijhof - 26/09/04

Opmerkelijk dat Beijersbergen zo mild is voor de oude Philips-slogan. Gezien de intentie is die nu juist geheel ongefundeerd en dus naar zijn maatstaven leugenachtig. De pretentie van de leus, hun "commitment" zoals ze dat zouden noemen, is immers nooit waargemaakt of zelf maar nagestreefd in de producten. Het was wel goed Engels (“things” betekent namelijk ook ‘de dingen in het algemeen’), maar leek zo op het knullige Engels waarop Nederlandse bedrijven ons zo graag vergasten, dat het hulpeloos en tegelijk irritant klonk.
De nieuwe kreet is niet echt beter, en even pretentieus. Men wist het niet zeker, maar de tekst zou wel eens briljant kunnen zijn, zei men bij Philips. Sancta Simplicitas! En als je de Philips sterspots van dit moment bekijkt, denk je: “zo simpel als een doos”, en ook dat zal wel niet de bedoeling zijn.
Nee, met eenvoudige middelen een mooie leus bedenken die ook echt past bij het product, dus de consument helpen om het merk in zijn geheugen en voorkeuren een plaatsje te geven, daar moet het om gaan. Dus niet “Laten we stilzwijgend aannemen dat Trappistenbier het beste smaakt”, want dat is saai, maar op de gedachte van het prima bier van de zwijgorde mikkend zou ik iets maken als “Zwijgen is Goud. Trappist”.

Lena V. - 28/09/04

Het is een elitaire gedachte om de mensheid te willen beschermen tegen misleidende en leugenachtige reclame. Tenslotte koopt u het produkt in de winkel en daar krijgt u de gelegenheid objectieve informatie in te winnen (op de verpakking, bijvoorbeeld) en u eventueel alsnog te bedenken.

Dat de creativiteit in taalgebruik moet beperkt worden tot cabaret en theater is al even elitair. Ik kies graag zelf, en voel me in deze niet beperkt door reclameboodschappen.
Weet u, ik ben vegetariër, maar ik heb met plezier de reclame van Mora tot mij genomen, waarin je een grijs mannenkoor al rappend zijn 'gang' zag gaan. Schitterend!

Een producent mag zijn produkt aanprijzen, en als hij niet mag beweren dat het zijne het beste en het lekkerste is, dan neemt u beter de trein naar een gehucht in een van de nog resterende communistische landen. Al biedt zelfs dat niet echt een garantie.

Reclametaal màg! En als ik dan toch zou besluiten het worstje te gaan kopen, dan kijk ik wel even op de verpakking of het een 'goed' produkt is.

Johan Nijhof - 3/10/04

Uit Duitsland komt een hoopgevend bericht (in de FAZ van 2 oktober): het aantal reclame-slagzinnen in het Engels is aanzienlijk gedaald. Het betreft een studie van reclamebureau Endmark. Gebleken was, dat het publiek van veel Engelse slagzinnen niets kon maken. Als klassiek voorbeeld van misverstanden mocht gelden: (Douglas) Come in and find out, begrepen als: kom binnen en sta meteen weer buiten, vanwege het Duitse “herausfinden”.

Powered bei emotion (Sat 1) werd sterk geassocieerd met “Kraft durch Freude”.
Maar ook het “Verein Deutsche Sprache” signaleert een ommekeer bij de anglicismen.
Enerzijds de geringere kennis van het Engels, vooral in Oostduitsland, anderzijds de sterk groeiende weerzin tegen het huidige Amerika zorgen voor deze verlichting van de druk.

Het kan geen kwaad er nogmaals op te wijzen, dat het Nederlands een taal is die zich bij uitstek leent voor woordspelingen, dus een ideale taal voor de slagzinnen van de reclame.

Ik ben u allen trouwens nog een bekentenis schuldig. Na de creatie van de kreet “Zwijgen is goud. Trappist” ben ik daar in enige dagen voor gezwicht door een voorraadje in te slaan. Het smaakte nog beter dan ik gedacht had, terwijl ik helemaal niet zo’n bierliefhebber ben.

Hoe aanlokkelijk de gedachte ook klinkt dat het instellen van allerlei verbodsbepalingen elitair is, zoals door Lena V. wordt bepleit, toch ben ik niet zo makkelijk over de streep te trekken.

Is overigens het begrip elitair wel met oud-communistisch te combineren, zoals zij dat doet? Zelf heb ik de DDR in haar bloeitijd aan den lijve ondervonden, en de gestaalde kaders vormden zeker een elite, maar de theorie was bepaald niet elitair.

Frank van Gerwen - 15/10/04

Om te beginnen: ik ben het helemaal eens met Han Beijersbergen. Om verder te gaan: reclame op zichzelf is verwerpelijk en is alleen bedoeld om mensen geld uit de zak te kloppen voor zaken die ze niet nodig hebben. Immers, wanneer mensen behoefte zouden hebben aan een bepaald product, zouden ze zélf wel gaan zoeken waar ze dat kunnen vinden.

De overbodigheid van reclame blijkt ook nog eens uit de onzin die daarbij gebruikt wordt. Wat zeggen de grappige reclames van Pearl en Citroën met de teruggepakte Jehova's Getuigen over Pearl en Citroën? Niets. Wat betekent dat een wasmiddel 3½ zo lang meegaat als een ander product? Evenmin iets: in die andere fles kan wel urine zitten, dat schuimt ook (eventjes). En wat impliceert een "kwart-hydraterende crème"? "Driekwart niets crème" Wat voor zin heeft het om te zeggen dat een product dermatologisch onderzocht is, wanneer er niet bijverteld wordt wat uit dat onderzoek bleek? En iedereen is ondertussen al wel (hoop ik) gewend aan het feit dat je goed moet luisteren naar wat niet gezegd wordt: een artikel zonder smaak-, geur- en kleurstoffen, bevat vermoedelijk dus wel conserveermiddelen.

Ik denk echter inderdaad dat het niet mogelijk is om reclame, of zelfs alleen leugenachtige reclame uit te bannen, zonder tevens het kapitalisme uit te bannen.

Er zal dus niets anders opzitten dan commerciële zenders te mijden (niet zo moeilijk, wanneer een speelfilm even veel reclametijd bevat als filmtijd), anders maar te slikken als er weer eens een vlaag onzin langskomt en in ieder geval zo slim zijn om niets te kopen wat je niet nodig hebt... en als je iets nodig hebt te kiezen voor een product waarvoor weinig of geen reclame gemaakt wordt: dat zal ongetwijfeld ook minder duur zijn...

Johan Nijhof - 16/10/04

De bijdrage van Frank van Gerwen lijkt zo uit de Vrekkenkrant te komen. Het lijkt me uiterst simplistisch om het stimuleren van koopbehoefte verwerpelijk te noemen. Als iedereen dacht en handelde als Van Gerwen zaten we immers in een ongekende economische crisis?

Jeroen - 19/10/04

Laat de slechte niet lijden onder de goede!
Er is slechte reclame, veel zelfs.
Er zijn producten die alleen beldoeld lijken om het milieu en het menselijk bestaan zoveel mogelijk te vervuilen, veel zelfs.

Maar er zijn ook reclames die ons vermaken. Leuke of mooie beelden als droedels in de marge van andere programma's.
Er zijn boodschappen die ons op nieuwe ideeën kunnen brengen. Als maggi weer eens een nieuw, veel te zout, toevoegingenrijk sausje op de markt kwakt, duik ik ogenblikkelijk in het scherm om te zien wat er aan normale ingrediënten inzit en ik kook het na. Heerlijk, vaak.

Ik zou reclame niet willen missen. Ik leer er nieuwe dingen door kennen en kan er smakelijk om lachen.
Ik zou het wel prettig vinden als het geluid wat minder hard zou staan, en als de term 'misleidende reclame' wat meer inhoud zou krijgen. Nu duren procedures bij de reclame code commissie vaak langer dan de campagne waar de klacht over gaat.

O ja, Frank:
'En wat impliceert een "kwart-hydraterende crème"? "Driekwart niets crème"'
Komaan, zo dom ben je niet. Maar vooruit: een inhoud van een kwart hydraterende crème impliceert dat driekwart van het product (doucheschuim) geen crème is, maar, ehh, nou, doucheschuim bijvoorbeeld.

Han Beijersbergen - 7/11/04

Om mijn bijdrage aan de discussie af te ronden:
- Johan Nijhoff schrijft beter dan hij leest. Ik heb volop ironie gebruikt toen ik meldde de oude Philips-kreet 'Let's make things better' wél goed te vinden. Ik koppelde dat aan mijn slechte ervaringen met de Philishave en concludeerde dat de Eindhovense firma inderdaad zijn spullen maar eens béter moet fabriceren. Altijd een tekst tot het einde lezen, Johan, en dan pas reageren! Gefeliciteerd trouwens met de ontdekking van 'Trappist'.
- Lena V. vindt mijn standpunt elitair, en daar heeft ze volkomen gelijk in. Ik voeg toe dat een elitair standpunt niet per se om die reden foutief hoeft te zijn. Ik heb een tip voor je Lena, vertrouw niet teveel op wat de verpakking van worst vermeldt! Ook op die plek is taal creatief te gebruiken. Wat betekent bijvoorbeeld dat 'conform Europese richtlijnen 12 eenheden eiwit-gamma plus per volume-eenheid 100 gram' zijn toegevoegd? Is die worst daarvan gezonder geworden, denk je? Tenslotte: koopt een vegetariër dan wel eens worst?
- Frank van Gerwen is een man naar mijn hart, met een gezonde opinie. Zeker omdat Johan Nijhoff het uiteraard volstrekt met hem oneens is en een 'ongekende economische crisis' in het vooruitzicht stelt als onze koopbehoefte niet wordt gestimuleerd. Hallo? Ik heb geen (klein)kinderen, Johan. Jij?
- Jeroen heeft ook een gezond idee over reclametaal: hij amuseert zich ermee. Prima, maar wel vervelend dat dit amusement ten koste gaat van de volgens mij (ik hou vol!) vereiste betrouwbaarheid van reclametaal.

Christian VANDEKERKHOVE - 22/11/04

Een deel van de oplossing ligt mijns inziens in volksopvoeding tot kritisch lezen, een ondankbare taak die toch nooit alle lagen en uithoeken bereikt!
Aan de wetgever ligt hier ook een taak weggelegd. Ik denk hier bijvoorbeeld aan productbeschrijvingen. Het is onvoorstelbaar hoe de wet toelaat dat een bepaald woord wordt gebruikt om een ander te suggereren. De fiscus spreekt van "niet conform de economische realiteit" wanneer een boekhouding technisch misschien klopt, maar een andere situatie suggereert dan de werkelijke. De wetgeving op de handelspraktijken doet daar niet zo moeilijk over. Om bijvoorbeeld de term chocolade op een verpakking te zetten, eist de wet een bepaald percentage aan cacao. Wie nu een product op de markt brengt met minder dan de vereiste hoeveelheid cacao, mag gewoon een woord hanteren dat verschilt van chocolade, maar door de consument wel vaak als dusdanig wordt ervaren. Bijvoorbeeld choky of chocosmaak of iets dergelijks. Voor heel wat producten kan een dergelijk voorbeeld worden gegeven. Dit zijn geen leugens naar de letter, maar naar de suggestie.
Misschien moet de wetgever wat taalkundiger optreden en het begrip invoeren van "productrealiteit".

tiny - 11/01/05

Ik wou absoluut reageren op de reclame van cillit bang.
Die vent staat keihard te beweren dat het een wondermiddel is.
Omdat ik zo ben teleurgesteld in dit produkt, dacht ik het eens op het internet te gooien zodat ik misschien een reactie krijg van cillit bang. Ik weet echter niet waar ik hiervoor moet zijn.
Dus mensen, je poetst beter met WATER

Robin Dorland - 7/02/06

Ik ben slachtoffer "snik" van de marketing tactiek van "Readers Digest" en wil graag weten of er hier meer mensen zijn die met deze nare organisatie te maken hebben gehad. Hieronder volgt een toelichting op de situatie:

Een aantal maanden geleden kreeg ik een briefkaart in de bus met een lucht-foto van mijn woning in Hilversum, inclusief mijn exacte adresgegevens en mijn exacte naam. De verdere tekst op de voorkant van de kaart luidde: "Woont hier de winnaar van 100.000,- euro die wij zoeken?".

Je moest dan een telefoonnummer bellen om je persoonlijk nummer door te geven om zo een kans te maken op die geldprijs. Normaal gesproken mieter ik dit soort zooi meteen weg, maar ik dacht ook 'ns een gokje te wagen.

Achteraf gezien was dit het lokkertje van Readers Digest om mensen "Het Beste Boek" toe te sturen. Dat was gratis en ik dacht het boek dan aan m'n opa te kunnen geven, want die leest graag. Achteraf vroeg Readers Digest natuurlijk wel om betaling voor verzendkosten per toegestuurde acceptgiro om vervolgens het boek te blijven sturen en mij het volle pond te laten betalen.

Ik zal er geen langer verhaal van maken, maar is het geen schending van privacy dat zo'n organisatie zomaar aan mijn persoonlijke gegevens kan komen en precies weet waar ik woon, met een foto van mijn buurt en woning? Zijn er hier meerdere mensen die dit gezeur gehad hebben? Heb ook al een mailtje gestuurd naar de gemeente en hoop daar nog wat van te horen.

Eerlijk gezegd snap ik niet dat dit soort bedrijven voort kunnen blijven bestaan met dit soort irritante marketing tactieken...

robert - 15/02/06

het is egt ongelooflijk dat er mensen zijn die zo'n lang stuk 'reactie' over een tekst gaan type.....wou ik ff kwijt
robert

ed van der meulen - 13/03/06

Het is toch wat.

De kosten van reklame zijn enorm hoog. Nee toch maar niet het effect gaan onderzoeken. Maar hoe kan een bedrijf zonder reklame functioneren?

Sommige mensen voelen zich bedrogen. Maar je kent de reklamemensen toch wel. Je weet toch wel dat ze grote woorden gebruiken. Ze willen hun producten verkopen.

Wie wil alle reklame verbieden? Is ook zo'n hectisch idee. Dan moeten al die mensen ineens hun mond houden. Wilt u erbij ook uw mond houden. U maakt reklame voor uw eigen standpunt.

En zonder reklame zijn er weer zoveel werklozen bij. Je kan toch ook wel eens een andere kant uitkijken. Je hoeft niet te kijken en helemaal niet te kopen.

Je kan ook eerst eens vragen aan mensen die er meer van weten hoe het zit. Of zijn we op ons mondje gevallen.

Het is beter mensen weerbaar te maken tegen ongustige verleidingen zodat ze niet meer het pad van ongelukkigen opgaan. Dat is een ernstige zaak.

Wwees gewoon wat vriendelijk tegen anderen. Dan zijn anderen ook vriendelijk tegen u. Wist u niet dat vriendelijkheid besmettelijk is.

groeten

ed van der meulen

Frank van Gerwen - 3/05/06

Beetje laat, ik geef het toe, maar ik moet toch nog even reageren op de opmerkingen van Ed van der Meulen.
- Een bedrijf kan zonder reclame functioneren door goede producten te maken, die mensen écht nodig hebben. Via-via worden de mogelijke consumenten toch wel geïnformeerd. Vergeet niet dat er ook bijv. consumentenbladen en muziekbladen zijn, waarin nieuwe apparaten en CDs besproken worden.
- Wanneer ik mijn mening uit, maar ik geen "reclame voor [mijn] eigen standpunt". Integendeel, ik probeer dan deel te nemen aan een discussie met de bedoeling dat wij, de deelnemers, van elkaar leren (al zal het -sorry voor de reclame-voorstanders- moeilijk zijn mij te overtuigen: ik loop daarvoor al te lang rond in deze wegwerpmaatschappij.
- Het is helemaal niet zo vanzelfsprekend dat er zonder reclame meer werklozen bijkomen. Om te beginnen worden de producten goedkoper wanneer er geen reclame meer voor hoeft te worden gemaakt. Omdat we niet meer gek worden gemaakt met reclame voor dingen die we niet nodig hebben, gaan we daaraan vanzelf ook minder geld uitgeven. Waarom zou je bijv. een digitale TV kopen (tenzij natuurlijk je oude TV onherstelbaar kapot is? Is het nou écht zo belangrijk om bij een voetbalwedstrijd de grassprietjes te kunnen tellen? Misschien (waarschijnlijk) zal de industriële productie teruglopen (jammer voor de aandeelhouders, maar die hebben hun zakken toch al genoeg gevuld). De werkweek kan daardoor verkort worden, waardoor de arbeiders ineens meer tijd hebben, die tijd moet ook weer worden opgevuld, waardoor de werkgelegenheid zich bijv. zal verplaatsen naar het (binnenlandse) toerisme. Werkloosheid is trouwens (maar dat is weer een heel andere discussie) onlosmakelijk verbonden met het kapitalisme. Een kapitalistische maatschappij heeft een 'arbeidsreserve' nodig. Alleen op die manier kunnen de lonen laag gehouden worden. Arbeiders worden niet betaald voor wat ze doen of voor de tijd die ze in hun werk steken, maar afhankelijk van hun marktwaarde: veel werklozen = lage lonen; geen werklozen = hoge lonen.
- Je hoeft inderdaad niet te kijken en helemaal niet te kopen. Toch heeft reclame wel degelijk dat effect. Bedrijven zijn niet gek genoeg om miljoenen uit te trekken voor reclame wanneer ze niet overtuigd zijn van het effect.
- Tja, maar welke mensen met verstand 'ervan' zijn eerlijk genoeg om een objectieve mening te geven?
- Ben het overigens helemaal met je eens dat mensen weerbaar gemaakt zouden moeten worden tegen ongunstige verleidingen.
- Ik begrijp niet waarom Ed aan het eind de tip geeft om 'vriendelijk tegen anderen' te zijn. Mensen die mij kennen zijn het regelmatig niet met mij eens. Toch ben ik vriendelijk tegen hen (en zij tegen mij) en onze discussies zijn nooit vijandig. Ik wil overigens niet uitsluiten dat een discussie met bepaalde politici (als die ooit met mij zouden willen spreken) wel eens minder vriendelijk zou kunnen worden...
- Blijft het feit (afrondend) dat het walgelijk is om een film (of een documentaire bijv.) te laten onderbreken door reclameblokken; of in een bioscoop door een pauze. Niemand zou het accepteren, wanneer in 'De Nachtwacht' ineens zo'n grote M op een paal zou worden geschilderd, of wanneer op een schilderij van Van Gogh een Pepsi Cola-logo zou worden aangebracht. Waarom moeten wij het dan wel accepteren wanneer een film (tenslotte toch ook een kunstwerk) onderbroken wordt door reclame?

ed van der meulen - 10/05/06

Hallo Frank van Gerwen

Je hebt ook helemaal gelijk. Ik heb en perspectief belicht. Jij geeft een duidelijk tweede perspectief.

Er is iets ernstigs met het rechtsysteem in de VS aan de hand.

Dat heeft ook met de overdaad an reklame te maken.

Het 14-de amendement van hun constitutie was voor de bescherming van negers en slaven gemaakt. Maar in een beroemd geworden proces kreeg en bedrijf de zelfde bescherming. En dat was fout.

Nu zijn er vooral in de VS zo machtige bedrijven dat ze sterker zijn dan hele landen. Denk aan Chili.

En wat jij benadrukt de overdaad en markten willen forceren dat is de slechte kant er ook van. Weer een perspectief.

Nu werken er ook mensen als bijna slaven in sommige grote bedrijven. Ook komen ze zo op straat te staan als het bedrijf verhuist. De mens heeft geen rechten meer. Het grote bedrijf heeft de rechten.

Ik zou willen dat de juristen in Nederland er voor wakker zouden worden. Want zo gaat het helemaal verkeerd.

En dat is heel onrechtvaardig.

bedankt voor je posting Frank van Gerwen.

Ik stuur straks een email hierover naar een bende email adressen.

dag,

ed

Harry Groot Bramel-Hyrra - 3/09/08

Reclame is een vies woord ( al sinds het werd uitgevonden )
en uitsluitend bestemd om de meest domme onzin uit te kramen om uitsluitend domme mensen te kunnen manipuleren.
Het heeft slechts EEN voordeel: er wordt nog steeds goud aan verdiend.
Conclusie: als je goud wilt verdienen, moet je in de reclame duiken.
En het is vandaag 3 september 2008.

ed van der meulen - 25/08/10

Ja wat gebeurt er NU: Reklame op de TV en de water-conmsumptie stijgt. Naar de WC. Kranten krijgen al minder reklame inkomsten.

Dat heb je ervan, leugesn overdrijvingen en niet de waarheid...

groeten

ed