home > discussie > Nederlandstalige tv-programma's ondertitelen? Soms kan je niet anders!

discussie

Nederlandstalige tv-programma's ondertitelen? Soms kan je niet anders!

Ruud Hendrickx, taaladviseur van de Vlaamse publieke omroep VRT - 15/06/08

Nederlanders verstaan Vlaams en Vlamingen verstaan Nederlands. Het verschil in tongval tussen beide taalgroepen is dan ook zelden een argument om tv-programma's te ondertitelen. Tenzij de acteurs van dienst niet goed articuleren, en laat dat nu net een groeiend probleem zijn. Volgens taaladviseur Ruud Hendrickx is ondertitelen soms bittere noodzaak. Denkt u daar ook zo over?

De Vlaamse minister van Media, Geert Bourgeois, heeft de knuppel in het hoenderhok gegooid: Vlamingen en Nederlanders moeten ermee ophouden elkaars tv-programma's te ondertitelen. Het is niet de eerste keer dat de minister dat zegt en dat hij de oorzaak van al dat ondertitelen met name noemt: het Verkavelingsvlaams en het Poldernederlands. De minister heeft een beetje gelijk. Als ik alleen voor de Vlamingen mag spreken: we begrijpen de Poldernederlanders wel, maar we verstaan hen niet.

Minister Bourgeois heeft zich nogal ongelukkig uitgedrukt. Hijzelf heeft de VRT, de publieke omroep in Vlaanderen, opgelegd dat in 2010 95 procent van alle tv-programma's ondertiteld moeten zijn. Eind vorig jaar haalden we nog maar 65 procent, er zal dus nog veel meer ondertiteld moeten worden. De minister wil dat we Nederlandse tv-series niet meer open ondertitelen, met vaste ondertitels in het beeld, maar via teletekst.

Zo'n gek voorstel is dat niet. Een Leuvense student heeft samen met de VRT-studiedienst de zaak onderzocht. Bijna een kwart van de horende kijkers noemt de open ondertitels storend, twee op de drie ergeren zich eraan dat ze niet woordelijk overeenkomen met wat gezegd wordt, ze vinden dat de omroep hen betuttelt (‘Denken ze nu echt dat ik dit niet begrijp?’) en sommige taalvarianten discrimineert (‘West-Vlamingen zijn altijd ondertiteld, Antwerpenaren nooit’).

Uit Nederlands onderzoek blijkt dan weer dat twee op de drie gebruikers van teletekstondertitels helemaal niet slechthorend of doof zijn. De grootste gebruikers zijn jongeren tot 24 jaar en 75-plussers. De jongeren zetten de tv zachter omdat de kinderen slapen, de ouderen verstaan de sprekers niet goed omdat het achtergrondgeluid - muziek, gelach - vaak te luid is. Ook anderstaligen, onder wie bijna de helft van de allochtonen, zijn grote gebruikers van teletekstondertitels.

De VRT heeft zijn kijkers ook gevraagd wanneer ze ondertiteling bij gesproken Nederlands nodig vinden. We kunnen minister Bourgeois meteen geruststellen: een Nederlandse tongval komt zelfs niet voor in de top tien van redenen. Onduidelijk articuleren is wel een belangrijke reden. En laat dat nu in Nederlandse tv-series voor Vlaamse oren vaak het geval zijn. Natuurlijk hoeft De Cock met c-o-c-k ook voor een Vlaming niet ondertiteld te worden, maar zijn assistent Vledder is voor minstens de helft van de Vlamingen niet te verstaan (dat weten we uit kijkersonderzoek): de man houdt gewoon zijn kaken op elkaar geklemd. Hetzelfde geldt voor series als Van Speijk en Koppels. Ook daarin komen personages voor die Vlamingen zonder enige twijfel wel zouden begrijpen, als we hen tenminste maar konden verstaan.

Als minister Bourgeois bang is dat we elkaar binnenkort niet meer verstaan, dan moet hij zijn Nederlandse collega van Onderwijs er misschien maar eens van overtuigen het vak uitspraak op de Nederlandse scholen in te voeren. Intussen kan een omroep niet anders dan ondertitelen, ter wille van het kijkcomfort, en ja, dat kan misschien maar beter via teletekst.

Ruud Hendrickx
taaladviseur VRT

-----

Koppelingen:
http://www.geertbourgeois.be/pagina's/dagboek.htm
http://vrttaal.net/taaldatabanken_master/taalbeleid/watzegt.shtml

archief

reacties


Axel Buyse - 26/06/08

Goed idee om het vak uitspraak op de Nederlandse scholen in te voeren, maar ik zou alvast voor onze eigen deur vegen. Als de VRT eens opnieuw pogingen ondernam om ook buiten de nieuwsredactie de eigen mensen opnieuw tot het gebruik van de standaardtaal aan te zetten.


Daniël Mantione - 28/06/08

Hendrickx heeft ongelijk als hij stelt dat omdat Vledder niet articuleert ondertiteling een bittere noodzaak is. Hij zou zich bijvoorbeeld kunnen beperken tot het ondertitelen van Vledder, of, het ondertitelen van alleen de moeilijk verstaanbare uitspraken van Vledder.

Ik ben van mening dat hiermee meer dan 90% van de ondertiteling kan verdwijnen, en daarmee meer dan 90% van de ergernis.

Stellenbosch (http://www.vpro.nl/programma/stellenbosch/), was een uitstekend voorbeeld hoe het wel hoort. Ik stel voor dat Hendrickx deze serie eens bekijkt.

Alleen de echt moeilijk verstaanbare stukjes ondertitelen. Wie Nederlands Nederlands echt te moeilijk vindt, kan inderdaad eventjes teletekst+888 op zijn afstandsbediening intoetsen. Kleine moeite, en dan kan iedere kijker het programma ervaren zoals hij dat wenst. Is men bang dat de kijker dit niet weet te vinden, dan is het een kleine moeite een melding bij aanvang van het programma op het beeld te zetten.

Laat ik afsluiten met de mededeling dat ik het ondertitelen van Vlaamse programma's op de Nederlandse televisie en omgekeerd televisie-ergernis numero uno vind en Hendrickx verzoek deze praktijk het liefst gisteren nog te beëindigen.


ramona - 30/06/08

De ondertiteling via teletekst is toch de interessantste oplossing. Zo kunnen diegenen die er geen wensen, toch ongestoord kijken, luisteren.

Ondertiteling bij Nederlandstalige programma's (via teletekst) is wel noodzakelijk omdat - zoals ikzelf merk - sommige programma's onverstaanbaar worden. Ik denk hierbij aan Baantjer: als Vlaming versta ik daar weinig van.

Dankzij ondertiteling kan het dialect in verschillende series behouden worden. Dit vind ik toch een must, want een mens, acteur die in zijn streektaak, dialect kan en mag praten, geeft mij toch de zekerheid dat eigenbehoud nog telt.

Stel je eens voor dat alle series die nu worden uitgezonden in een perfect Nederlands worden gesproken. Mensen, kijkers, spiegelen zich onbewust aan de leefwereld van tv-personages, series. Net zoals er zoveel jonge vrouwen hun lichaam laten verminken om er zo uit te zien als niet-reële figuren.
Ik heb de indruk, ook in mijn omgeving, dat perfect Nederlands praten een teken is van intelligentie, van niveau. Maar ik geloof eerder dat wanneer men zijn eigen stem laat horen, zijn eigen taal spreekt, dit getuigt van trots en zelfvertouwen.

Ik heb erg genoten van de verfilming van Ex-drummer, van Herman Brusselmans. Het is een film in het West-Vlaams gesproken (wel met ondertiteling). Ik weet niet of deze in België succes heeft gekend, maar in ieder geval werd hij in het buitenland geprezen. In het buitenland tilt men uiteraard niet aan een dialect, eerder aan de waarde van de overdracht.

Vriendelijke groeten.


Paul Franssen - 15/07/08

Daniel Mantione heeft inderdaad gelijk stellenbosch is HET voorbeeld hoe het moet!!!!!

Weg met die ondertiteling zelfs niet voor heel aparte woorden b.v. in het zuid afrikaans bv. omgewingbedoeseling een ieder kan dit vertalen in het nederlands omgewing = omgeving
bedoeselen(jantje besoedel je niet) vuil maken dus vertaling
milieu vervuiling zeer eenvoudig toch?
nog een voorbeeld
Grootprater= opschepper

Tevens de Vlaamse serie SPOED op zondags op TV 1,dat hoeft beslist niet ondertiteld te worden... iedereen kent toch het woord Plesant=Plezier b.v.


Peter Nieuwenhuijsen - 4/09/08

Ik heb veel moeite met het verstaan van Nederlandstalige programma's. Of de spreker nu Vlaming is of Groninger, Limburger of Amsterdammer, dat maakt allemaal niet veel uit. Waar het om gaat, is articulatie, geluidstechniek en bijgeluiden.
Hendrickx verwijst naar onderzoek waarin mensen wordt gevraagd wat ze problematisch vinden. Maar neem liever eens een groot aantal proefpersonen een test af. Laat proefpersonen (oud, jong, man, vrouw, uit vele regio's afkomstig) fragmenten bekijken en beluisteren, zet de dvd op een welgekozen moment stil en vraag de proefpersonen de laatst uitgesproken zin woordelijk te noteren. U zou wel eens voor heel grote verrassingen kunnen komen te staan.







print pagina

Door het gebruik van stijlbladen is geen aparte 'print pagina' nodig. Gebruik de 'print' functie van uw browser.



tekstgroottekleinmiddelgroot

     
recente reacties

Peter Nieuwenhuijsen:
"Ik heb veel moeite met het verstaan van Nederlandstalige programma's...."

Paul Franssen:
"Daniel Mantione heeft inderdaad gelijk stellenbosch is HET voorbeeld hoe..."

ramona :
"De ondertiteling via teletekst is toch de interessantste oplossing. Zo..."

Daniël Mantione:
"Hendrickx heeft ongelijk als hij stelt dat omdat Vledder niet..."

Axel Buyse:
"Goed idee om het vak uitspraak op de Nederlandse scholen..."