Hoe vervang je een allochtoon?

De Vlaamse kwaliteitskrant De Morgen beslist het woord ‘allochtoon’ niet langer te gebruiken. Tot ergernis van columnist Vitalski pakt de krant daar zelf paginagroot mee uit. “Tegelijk publiceert de redactie een foto van een moordenaar alsof het om een superster gaat.” Mogen commerciële media wel publiek het morele voortouw nemen?

Tekst: Vitalski

Eind oktober 2010 woonde ik in het Antwerpse Zuiderpershuis een debat bij over multicultuur. De met een gitzwart brilmontuur getooide schrijver Tom Lanoye voerde een vurig pleidooi tégen het begrip "allochtoon", dat volgens hem garant stond voor regelrecht racistische indoctrinatie. Vandaag, twee jaar later, precies wanneer (toch tekenend) het sociaal zo geëngageerde Zuiderpershuis zelf door wegvallende subsidies zijn zwanenzang zingt, trekt de hoofdredacteur van De Morgen in zijn editoriaal de meest bombastische registers open om aan te kondigen dat zijn krant het woord (hier niet een woord, maar wel een "containerbegrip" genoemd) "allochtoon" nooit meer zal gebruiken. Wegens te stigmatiserend.

De Morgen komt rijkelijk laat met dit politieke statement. Eerst werd, uitgerekend vanuit linkse hoek, het woord "allochtoon" in omgang gebracht om de bevolkingsgroep genaamd Marokkanen te ontzien. Maar al gauw werd "allochtoon" precies daarom een scheldwoord, nooit voor Chinezen of Nederlanders, maar wel voor niet-aangepaste ingeweken Maghrebijnen. En in onze altijd zo dynamische taal is het woord “allochtoon” tegenwoordig bijna tot een geuzennaam uitgegroeid, iets om fier op te zijn.

Onlangs was ik aanwezig op een Marokkaanse comedy-avond in het cultureel centrum van Berchem. Tijdens zijn gesmaakte conference maakte komiek Bert Gabriëls gebruik van het woord "neger". Een zwarte dame vooraan in de zaal ging overeind staan en protesteerde:"Wij zijn geen negers! Wij zijn zwarten!" Maar wat opviel, was dat zij bij haar naasten geen steun vond - de rest van het overwegend gekleurde publiek kon die vrouw wel lynchen."Waar heb je het over!", riep men hier en daar. En na haar driftige interludium opperde iemand achteraan in de zaal, een Afrikaan inderdaad:"Hoe gaat nu uiteindelijk die mop over die neger?"

Wat is er nieuw onder de zon? “Flikker” was een scheldwoord, tot vele, rabiate homofielen dit etiket allengs fier in hun vaandel gingen dragen. Zo verging het ook, in de Verenigde Staten, het woord "nigger". Eind jaren zestig werd in de pers "punk" gelanceerd als denigrerend woord voor "uitschot", maar meteen had een integrale generatie jongeren er alles voor over om punk te mogen worden genoemd. Het getuigt van morele kracht om taboes met de voeten te treden. Ik zeg dan ook liever dat ik niét in Borgerhout woon maar in Borgerokko, ja toch? Zelfs de door toedoen van een Amsterdamse wethouder per ongeluk in zwang geraakte term "kut-Marokkaantjes" juich ik enigszins toe, om de eenvoudige reden dat dit woord wel degelijk een realiteit aanwijst.

Mocht De Morgen stilzwijgend hebben beslist om het woord "allochtoon" te schrappen, dan waren er minder vuiltjes aan de lucht geweest dan hoe het nu is gebeurd, namelijk via een politiek correct manifest. Wanneer puntje bij paaltje komt, kan een krant, van verkoopcijfers afhankelijk en dus onderworpen aan de wetten van de sensatie, per definitie niet het morele voortouw nemen. Zo lees je vlak naast die bewuste, zo goed bedoelde noodkreet ter bescherming van - hoe moeten we ze voortaan noemen - onze Maghrebijnse onaangepasten, een artikel met als titel: "Patrick Haemers - De Levens Die Hij Verwoestte". Met daaronder een afbeelding van deze moordenaar alsof het om  een superster gaat. En zonder het minste greintje medegevoel voor de slachtoffers van die man en hun nabestaanden. Kortom, hoe diep zit de moraal eigenlijk?

Vital Baeken (‘Vitalski’), Antwerpse dichter, kunstenaar, performer.