103
Editoquariaat: 100ste Taalschrift
Beste lezer
Denk even tien jaar terug, tot in het jaar 2003. Wat las u al op uw computerscherm en wat las u op uw barkruk? Om uw geheugen op te frissen: In 2003 was de wereld getuige van de ondergang van Sadam Hoessein, de laatste Volkswagen ‘oude stijl’ rolde uit de fabriek en Pioneer 10 vloog buiten aards bereik. Nog in dat jaar werd Arnold Schwarzenegger gouverneur van de staat Californië, in Parijs steeg het zomers kwik tot een recordhoogte van 44 graden en voor het eerst werd het menselijk genoom volledig in kaart gebracht. Tegelijkertijd moest Nederland afscheid nemen van de KLM (overgenomen door Air France) en in België werd het homohuwelijk wettelijk goedgekeurd.
Spotify
2003 was ook het startjaar van Taalschrift. Als u weet dat er elk jaar tien edities zijn, hebt u snel berekend dat het 100ste nummer voor u ligt. Of staat. Of hangt. Het hangt een beetje af van de apparatuur waarmee u dit stukje aan het lezen bent. Tot 2003 was Taalschrift namelijk een papieren medium met stijve kaft en klassiek lettertype, maar vanaf dat jaar werd het volledig digitaal uitgegeven. Er was toen nog geen concurrentie van YouTube, Google Earth of dito Street View, er zaten geen reportages in de cloud of op Dropbox en u beluisterde nog geen muziek via Spotify. Maar Skype, MySpace, LinkedIN en pakweg Pirate Bay bestonden al wel, net als Wikipedia - de Wikileaks volgden spoedig.
Taalverloedering
Beste lezer, u heeft zich de voorbije tien jaar van uw meest veelzijdige kant laten zien. Daarmee doel ik op uw interesse voor taal. Of het nu om sporen van het Nederlands ging in Canada, de opkomst van de flitsroman, meertalige opvoeding of de onvermijdelijkheid van de dt-fout, altijd wel ontvingen we van u reacties op columns en reportages. Het ene onderwerp beroerde meer dan het ander, dat spreekt voor zich. Zo is het thema spelling qua lezerrespons al die tijd aandachtstrekker nummer één gebleven, met taalverloedering als verdienstelijke tweede. U reageerde ook stevig op uitspraken van onze columnisten, uitspraken als: ‘Dankzij Facebook verbeteren we ons taalgebruik’, ‘De klassieke schriftcultuur is passé’, ‘Straks wordt het Engels onze eerste internationale taal’, ‘Gezocht: andere naam voor het Nederlands’ en ‘Jongeren blijven standaardtaal belangrijk vinden’.
Discussie
Alle columns en reportages in Taalschrift weerspiegelen de grote thema’s waar de Nederlandse Taalunie rond werkt: taal, onderwijs en letteren, zowel nationaal als internationaal. Online discussies mogen intussen misschien wat passé zijn – wie reageert er nog op een forum – maar als we u, beste lezer, in al die jaren af en toe hebben doen nadenken over het Nederlands, in welke vorm of context dan ook, dan kunnen we daar enkel vrolijk van worden. ‘Taal schept kansen’, luidt het nieuwe motto van de Nederlandse Taalunie. Kansen in de samenleving, op het werk, in het onderwijs en waarom niet op café. En hoe meer kansen u krijgt om daarover in debat te gaan, hoe beter. Daarvoor bestaat Taalschrift. En daarom hebben we die 100 nummers gemaakt.
Upgrade
Wat mag u de volgende 100 nummers verwachten? Tien jaar geleden was het niet zo evident om een papieren medium zomaar te vervangen door een elektronisch magazine. Taalschrift deed het toch. Journalistiek heeft Taalschrift bovendien altijd gekozen voor lezergerichte, vlot lezende artikels waarin u, beste lezer, zich een beetje kon herkennen. Tegelijk kozen we bewust voor het wat langere leeswerk, het diepgravende was nooit ver weg. De vele downloads uit onze Archieven schijnen ons gelijk te geven. Toch wordt het na tien jaar tijd om wat drastischer te vernieuwen. Vanaf januari 2014 mag u een stevige upgrade van Taalschrift verwachten. Wat het precies wordt? Nog even geduld. Wij zien het alvast zitten en hopen van u hetzelfde. Maar nu, voor uw jarenlange trouw aan Taalschrift: bedankt!
Namens de redactie
Jan T’Sas
Reacties
Min of meer aangepast
Ingediend door Jan T'Sas op zo, 03/11/2013 - 13:25.
Dank voor alle reacties, hoewel ik twee dingen betreur:
a) blijkbaar is de vorm belangrijker dan de inhoud;
b) blijkbaar spelen sommigen liever de man dan de bal.
Wat dat laatste betreft: wij kennen elkaar niet, beste Ruud, het lijkt me dan ook niet meer dan logisch en beleefd dat u geen uitspraken doet over mijn persoon - correct taalgebruik lijkt me nog altijd ondergeschikt aan correcte omgangsvormen en dito argumentatie. De beledigende uitspraken die u over Belgen doet, laat ik vanuit dezelfde visie voor uw rekening.
Maar goed, om tegemoet te komen aan alle verzuchtingen: 'editoriaal' is vervangen door het neologisme 'editoquariaat', een woord dat ik bij dezen een grote toekomst voorspel. De 'zetel' is een barkruk geworden - hebben we niet allemaal een fijne studententijd achter de rug? En 'zich verwachten aan' is gecorrigeerd, want juist is juist en niets menselijks was mij bij het schrijven vreemd.
Vergeef mij ten slotte de wat sarcastische toon bij deze correcties, maar tien jaar taaljournalistiek reduceren tot drie taalfouten klinkt zelfs een - Ruud, ter info! - niet meer zo jonge en vlotte redacteur een beetje enggeestig in de oren. Maar laat dat vooral mijn persoonlijke, Belgische mening zijn. Volgende keer is mijn Nederlandse collega aan de beurt, een collega met wie ik overigens prima opschiet.
Het spijt me dat mijn
Ingediend door Jan Uyttendaele op zo, 03/11/2013 - 16:12.
Het spijt me dat mijn (eerste) reactie heeft geleid tot scheldpartijen en beledigende uitspraken over en weer. Dat was volstrekt niet de bedoeling ervan. Nogmaals: ik wou alleen de status van het door de Taalunie gepubliceerde 'Taaladvies' ter discussie stellen. Dat hebben sommigen kennelijk niet goed begrepen.
Ten slotte nog een suggestie: het lijkt me beter om anonieme reacties, zoals die van 'Ruud' en 'Truut', in de toekomst niet meer toe te staan. Die geven klaarblijkelijk al te gemakkelijk aanleiding tot het overtreden van de regels van de netiquette.
Verder wens ik 'Taalschrift' in de toekomst nog veel succes toe, zowel met Vlaamse als met Nederlandse redacteurs!
Van de zetel naar de bank
Ingediend door José Vandekerckhove op za, 26/10/2013 - 20:06.
Editen is Standaardnederlands, editor en editorial eveneens. Editoriaal niet!Kan iemand me verklaren waarom niet?
Kunnen de regelneven even ernstig blijven en ophouden met kommaneuken. Ik was onlangs in Nederland en wilde een pompelmoes kopen. 'Hebben we niet,' was het antwoord. Ik zag 'm nochtans liggen. Bleek het een grapefruit te zijn. Nochtans vermeldt Van Dale niet dat grapefruit Hollands Nederlands of Nederlands Nederlands is. Waarom niet? Waarom wel Belgisch Nederlands en niet Hollands Nederlands?
Als je in Nederland een tweedehandsauto wilt kopen, bestel je een occasion. Geen kat in Vlaanderen die dat zo zegt. Toch is het Standaardnederlands! Dat lijkt me een onfrisse uiting van bekakte hybris.
Het superioriteitsgevoel viert blijkbaar nog altijd hoogtij.
Sommigen spelen Vlaanderen graag de zwartepiet toe. U weet ondertussen toch, toespelende heren (aan het taalgebruik te merken, zijn er geen toespelige dames), dat dit niet meer hoort.
Als u nog eens Van Dale raadpleegt, kijk dan eens onder 'taalvariatie'. Tot zolang lijkt een fietstocht door de polders een aangewezen therapie.
Met vriendelijke groet
Belgisch-Nederlands
Ingediend door Wim Daniëls op vr, 25/10/2013 - 19:38.
Beste mensen, onder de naam 'Ruud' reageert iemand onder andere met de volgende zin: 'Kunt u er meneer T'Sas even op wijzen dat wij met correcte taal bezig zijn, niet met Belgisch-Nederlands.'
'Correcte taal' is een begrip waarmee je niets kunt. Voor het Nederlands zijn alleen wat spellingregels bij wet geregeld. Voor de rest hanteren we een norm die in taaladviesboeken staat. Maar dat zijn in feite slechts richtlijnen. Belgisch-Nederlands is net zo goed Nederlands als welk Nederlands-Nederlands ook. Dat Ruud Iemands daarvan anno 2013 nog overtuigd moet worden, is jammerlijk.
Proficiat!
Ingediend door Truut op ma, 14/10/2013 - 19:57.
Waarde redactie, mijn gelukwensen. Honderd edities over taal, gevarieerd, scherp, uitnodigend tot discussie... je moet het maar doen. Maar toch wil ik jullie deze tip geven: net zoals op krantenwebsites neemt het aantal lezers dat echt inhoudelijk en met enig niveau op artikels reageert af. Wat rest, en helaas is dat ook hier het geval, is het met een azijngeur vergezeld gaande gezeur van taalpuristen en het geraaskal van - o plaatsvervangende schaamte - Belgenhaters. Geef ze geen forum, want niemand zit op hun hersenspinsels te wachten. Ze zijn ook niets meer dan een randverschijnsel. Maar tot ze uitgestorven zijn: liever geen forum meer. Doodzwijgen is goud.
Je moet het maar durven:
Ingediend door Jan Uyttendaele op di, 15/10/2013 - 18:34.
Je moet het maar durven: anoniem reageren ('Truut'?), andere reacties kwalificeren als 'gezeur', 'geraaskal' en 'hersenspinsels' en bovendien ook nog expliciet vragen dat die reacties gecensureerd zouden worden! Is dit dan een voorbeeld van een reactie 'met enig niveau'?
Taaladvies
Ingediend door Jan Uyttendaele op ma, 14/10/2013 - 17:46.
Naar aanleiding van de reactie 'Uw taal(tje)' vestig ik er de aandacht op dat ik met mijn opmerking helemaal niet de bedoeling had om de redactie van Taalschrift te bekritiseren. Ik wou alleen de status van het door de Taalunie gepubliceerde 'Taaladvies' ter discussie stellen. Ik lees op de website van 'Taaladvies' (taaladvies.net) enerzijds dat 'De Nederlandse Taalunie zulke adviezen kosteloos aan een zo groot en zo breed mogelijk publiek beschikbaar (wil) stellen en daarmee het gebruik van goed Nederlands (wil) bevorderen', maar anderzijds ook dat 'het niet haar taak (is) om te bepalen wat wel of niet goed Nederlands is'. M.i. zouden die adviezen toch geloofwaardiger zijn als de Taalunie die ook zelf zou proberen toe te passen. De houding van de Taalunie in dezen doet me wat denken aan artsen die hun patiënten de raad geven om op te houden met roken, terwijl ze zelf duidelijk aan tabak verslaafd zijn. Ofwel geef je adviezen en sta je daar zelf ook achter, ofwel vind je dat het je taak niet is om adviezen te geven en dan hoef je je daar ook niet mee bezig te houden.
Uw taal(tje)
Ingediend door Ruud op wo, 09/10/2013 - 21:08.
Ik wou net hetzelfde als de inzender hierboven zeggen: "Editoriaal"? Als kop? "Zich verwachten aan" (s' attendre à)? En wat las ik nog in mijn "zetel"? Kunt u er meneer T'Sas even op wijzen dat wij met correcte taal bezig zijn, niet met Belgisch-Nederlands. Welke Belgische tekst ik ook begin te lezen, na een paar woorden struikel ik over een taalfout. Luister ik naar de Vlaamse televisie (meestal zet ik het geluid af bij het zappen), dan hoor ik na een paar woorden een taal- of uitspraakfout. Ik open Humo van deze week - geen slecht blad wat taal betreft, dacht ik. Eerste artikel dat ik opsla: "[Papa] in zijn roes [heeft] weer eens geen eten ... voorzien." (in de grote, vet gedrukte letters van de inleiding. Reclame van Het Laatste Nieuws: ""Elke dag een strip aan 1 euro." Gelukkig is het geen "1.00 €" (met het euroteken achter het bedrag). Gaat het over centen, dan zijn het altijd "eurocenten" (om niet te verwarren met dollarcenten, waarschijnlijk).
Het is goed dat kinderen zich leren te uiten, dat communicatieve vaardigheden belangrijk zijn. Gisteren komt een Turkse arbeider mijn gas- en elektriciteitsmeters vervangen. Hij praat gebrekkig Nederlands, en ik versta nauwelijks iets van wat ie zegt. Maar dat is best in orde. Uiteindelijk begrijp ik alles. Wie weet is ie hier geboren en praat ie al zo zijn hele leven. Maar Belgen praten al gebrekkig Nederlands sinds Willem Weg Was. Dat is erg. Wat ik echter nog veel erger vind, is dat jonge vlotte kerels zoals uw meneer T'Sas doen alsof ze Nederlands praten. Ik ben een cynicus. Sorry ("Excuseer" in het Belgisch-Nederlands) als ik me vergis, maar ik ben ervan overtuigd dat die heer ook nog eens in een Antwerps accent praat (zoals die presentator van een VRT-programma over taal, die zelf spontaan Antwerps praatte, een professor aansprak met "jij" en het meteen daarna had over "uw" zoontje.
Overal maken ze taalfouten. Amerikanen - en zelfs Engelsen - hebben het tegenwoordig over "between you and I". In België zeggen ze "hut" voor "het" (onbeklemtoond, zoals in "En dan nu hut nieuws"). Elk woord dat ze uitspreken wordt uitgesproken zoals het gespeld wordt (vandaar dat ze altijd Het Groot Dictee der Nederlandse Taal winnen - een afschuwelijk programma waar ik weiger naar te kijken, al was het enkel om die stomme idioten te zien die denken dat spelling belangrijker is dan taal.)
In elk geval, denk in het vervolg eerst na voor u uw "editoriaal" publiceert. En ik zit niet in mijn "zetel", maar op de bank. En ik "verwacht me" nergens "aan". Als ik als iets "voorzie" (voor één keer in de juiste betekenis van het woord) is het dat Belgen slecht Nederlands zullen blijven praten tot in het jaar 3000. Maar ik ben niet zo pessimistisch. In een krant las ik dat er in Antwerpen te weinig leraars waren en er uit Holland gehaald moesten worden. Huh? Ik zie het al gebeuren. Het zullen Brabanders onder elkaar zijn, natuurlijk, van "gij" hier en "gij" daar. Maar met Nederlandse onderwijzers zullen die brave Belgische kindertjes - min of meer tabula rasa - toch één kans hebben om later in hun leven behoorlijk Nederlands te praten in plaats van dat verkavelingsvlaams.
Taaladvies
Ingediend door Jan Uyttendaele op do, 03/10/2013 - 19:21.
De Taalunie publiceert ook taaladvies. Als antwoord op de vraag 'Wat is standaardtaal: editoriaal of hoofdartikel?' staat daar te lezen: 'Standaardtaal is in elk geval hoofdartikel, evenals redactioneel artikel en commentaar. Of editoriaal al dan niet tot de standaardtaal in België gerekend kan worden, is niet duidelijk.' Het woord 'editoriaal' is dus geen standaardtaal in het hele Nederlandse taalgebied en misschien ook niet in het Belgisch Nederlands. Is het dan wel wenselijk dat de Taalunie zelf in zijn publicaties dit woord gebruikt? Verder lees ik in dit redactioneel artikel: 'Vanaf januari 2014 mag u zich aan een stevige upgrade van Taalschrift verwachten.' Volgens taaladvies is 'zich verwachten aan' echter geen standaardtaal. Mogen we niet verwachten dat de redactie van Taalschrift rekening houdt met deze adviezen van dezelfde instelling?