Menselijkere taal in het journaal? Liever niet.

"We schuiven iets meer richting spreektaal en stappen meer naar de kijker toe." Dat kondigt de hoofdredactie van het NOS-Journaal aan. Eerder liet ook de Vlaamse VRT al weten dat het Algemeen Nederlands niet langer een absolute must hoefde te zijn in het Journaal: een lichte tongval mag. Patrick De Witte ziet het niet zitten. En u?

Wie herinnert zich het NOS-nieuwsanker Fred Emmer nog? Immer goed gebronzeerd, steeds een betrouwbaar baken van keurigheid en gereserveerdheid. De man bediende zich in het avondjournaal van een al even onberispelijke en klare taal. In zijn teksten stond zelden een lettergreep te veel. Nee, op de grote zitbank onzer Nederlandse taal is Fred Emmer nooit nonchalant op de leuning gaan zitten.

"En dan nu het weer. Heden scheen langdurig de zon. Middagtemperaturen liepen op tot 22 graden. Voor morgen wordt hetzelfde weer verwacht."

Sec, terzake, helder. Enkel een in het meest absorberende maandverband van allemaal gewikkeld petit beurre-koekje, achtergelaten in de woestijn, kan seccer worden genoemd. Het is bij onze noorderburen overigens algemeen bekend dat Fred Emmer zich in het NOS-Journaal nooit (!) heeft versproken. Volgens Wikipedia heeft hij, tijdens het voorlezen van een bericht over een brand, zich wel een keer langdurig verslikt. Wellicht in een overbodig voorzetsel.

Het enige anker dat nu enigszins die simpele maar gesoigneerde, strakke stijl weet te benaderen, is de rots der nieuwslezers Jan Becaus van de Vlaamse nationale omroep. Bovendien mocht Fred Emmer, net als Jan Becaus, graag een geaffecteerd Engels prijsgeven telkens als de kans zich aanbood. Wat zou ik Fred graag een keer op de wijze van Jan 'meubielheum' horen zeggen!

Vanwaar die nostalgie naar een tijd waarin het woord autocue nog moest worden uitgevonden? Wel, in de Nederlandse Volkskrant stond onlangs te lezen dat het NOS-Journaal vanaf mei grondig zal worden gepimpt. Nog zo'n term die tijdens Freds hoogdagen nog niet tot het algemene vocabularium was doorgedrongen. Een vertrouwelijk redactiedocument dat de Volkskrant kon inkijken stipuleert dat presentatoren Sacha de Boer en Rob Trip vanaf eind mei niet meer netjes achter hun desk zullen plaatsnemen, maar wel onbeschroomd in de studio van het achtuurjournaal zullen rondlopen, en - het geluid dat u nu hoort is het instorten van een der allerlaatste bastions van welbespraaktheid - dat ze het nieuws 'in spreektaal' zullen vertellen. Om een reactie gevraagd, liet de hoofdredactie van het Journaal optekenen: "We schuiven iets meer richting spreektaal en stappen meer naar de kijker toe."

Waarschijnlijk ligt Godfried Bomans nu zodanig in zijn graf te tollen dat, als we er een turbine zouden op aansluiten, heel Hilversum van stroom kon worden voorzien. Heeft Drs. P hiervoor in zijn trojka de wolven getrotseerd, op weg naar Omsk? Ik dacht het niet.

Volgens het intern document zal het achtuurjournaal door de aanpassingen "menselijker" worden. Als voorbeeld van hoe het er in de toekomst toe zal gaan, schetst de hoofdredactie de volgende situatie: "De verslaggever bij een grote brand zou kunnen zeggen: ...alles is nu onder controle, maar ik was echt even bang bij de eerste ontploffing."

Fred zou wellicht de natie kurkdroog hebben toevertrouwd: "Het vuur werd met succes bestreden."

Het bedanken van de verslaggever aan het einde van een gesprek wordt volgens de interne nota ook afgeschaft. Dat zou namelijk erg 'stijf' overkomen. En het laatste nieuwsitem mag niet langer - ik citeer - 'een agendaonderwerp uit een dodelijk saai museum' zijn. Wat? Gaan ze elkaar high-fiven in de studio na wat duiding bij de jongste ministerraad? Gaat het NOS-Journaal vanaf nu afsluiten met YouTubefilmpjes van mensen die op hun kanis knallen na een mislukte sprong met een bmx-fiets? Fred, kom alstublieft terug.

Patrick De Witte is columnist en televisiemaker.

De originele versie van deze column verscheen op 30 maart 2012 in De Morgen.