Meertaligheid: zegen of vloek?

In november 2010 namen 29 schrijvers deel aan een congres en een festival in Suriname over meertaligheid. De onlangs overleden schrijver Clark Accord was een van hen. Hieronder volgt zijn persoonlijke beschouwing over het spreken van verschillende talen.

Het is zeven uur ’s morgens. Te lui om de deken van mijn zweterige lijf te slaan, neem ik de hitte voor lief en wacht tot het de slaap belieft mijn lichaam te verlaten. Ik luister naar de geluiden van de beginnende dag en staar door de geopende glazen shutters. De olijfbomen van de buren zijn in bezit genomen door een zwerm baltsende grietjebies, die met hun felgele veren scherp afsteken tegen het groen. Ik verheug me op het ontbijt. Tijdens mijn verblijf in het ouderlijk huis in Paramaribo, begin ik de dag steevast met de gang naar Chin-A-Loi. Als kleine jongen stond ik vaak met mijn neus tegen de glazen vitrine gedrukt. De uitnodigende schalen met in kerrie gestoofde garnalen, steak, kippenlevertjes, olie- en tomatensardienen,geroosterd varken, fachong, frita en gebakken vis waren onweerstaanbaar. Als ik lang genoeg bleef rondhangen, stopte meneer Chin-A-Loi me een stuk bubakasi toe, waar vaak nog flink wat kaas aan zat.

Als ik naar huis loop, zie ik vanuit tegenovergestelde richting een oude vrouw aankomen. ‘Dag vrouw Bourne,’ zeg ik als ze binnen gehoorsafstand is.Haar waterige, maar priemende ogen kijken me aan. ‘Ik ben een van de kinderen van Brudet,’ zeg ik. ‘Ik kocht vroeger zuurgoed en koekjes bij u. Ik was die dunne – de zoon van Nette.’ Nu lijkt ze me te herkennen. Met haar handen in haar heupen neemt ze me op. ‘Baja, kleine kinderen zijn groot geworden hoor,’ zegt ze goedkeurend. Ze pakt m’n hand vast. ‘Volgende keer moet je sigaren meenemen hoor. Om mijn mond te spoelen.’

Hier ben ik opgegroeid. In Cofloru, genoemd naar de vroegere plantage-eigenaar Coufleur, een multiculturele buurt. Links woonden de Baynatsa’s. Iedere ochtend begaf baba zich in een spierwitte dhoti naar het achtererf, om zich tot Ganesha, Vishnu, Shiva, Krishna en de andere Hindoegoden te richten. Aan de andere kant grensde het erf aan dat van Mae en Pae, met hun Javaanse warung, waar je voor tien cent overheerlijke bami kon krijgen. Aan de overkant had je een multiculti erf. Met Chin-A-Loi op de hoek meegerekend, vlogen de talen je om de oren.

Vandaag de dag spreek ik, op een paar vieze woorden na - chilet mambu, antjil, tur mai ke bur en kontol - van al die talen slechts Sranan, Surinaams-Nederlands en Nederlands. Als schrijver zou het een stunt zijn om te switchen van Hindostaans, naar Chinees, Javaans,
Saramaccaans, Aukaans, Arowaks, Caraibs, Sranan, Nederlands en terug. Ik zou gezegend zijn met al die talen, die ik me op speelse wijze, zonder te betalen, had kunnen eigen maken Toch kan het spreken van verschillende talen binnen een land saamhorigheid en natievorming bemoeilijken, als mensen zich terugtrekken achter de muren van hun eigen taal. Als schrijver moet je je bewust zijn welke taal je centraal stelt. Bepaalde groepen zullen zich niet aangesproken voelen. Ideaal zou zijn als al de talen samenvloeien tot één taal. Zo is het Sranan ontstaan. Zolang dit niet het geval is, zie ik meertaligheid eerder als vloek dan als zegen. Om het tot Bijbelse proporties te brengen, trek ik de vergelijking met de toren van Babel, waar god de mensen strafte met meertaligheid, een Babylonische  spraakverwarring.

Clark Accord (1961 - 2011)

Clark Accord (1961 - 2011), auteur van proza, theater- en televisieproductie, werd geboren in Suriname. Hij bracht het grooste deel van zijn leven in Nederland door. In 1999 verscheen zijn debuutroman De koningin van Paramaribo. Het werk werd vertaald naar het Duits, Fins en Spaans. Clark Accord overleed zes maanden na Wan Tru Puwema in zijn woonplaats Amsterdam.

Zijn artikel Meertaligheid: zegen of vloek? staat in de uitgave Zoveel zinnen, zoveel talen, die op 27 juli 2011 in Suriname verschijnt.  Het boek bestaat uit beschouwingen, gedichten en citaten van schrijvers over meertaligheid. De schrijvers namen van 1 tot 15  november 2010 deel aan een congres en een festival onder de titel Wan Tru Puwema Na Wan Skreki Sani / Taal en Leven, een initiatief van de Surinaamse Schrijversgroep77. Schrijvers schreven en discussieerden er met elkaar, met publiek, scholieren en studenten over meertaligheid en hun ervaringen daarmee. Er deden 29 schrijvers mee: zestien uit Suriname, vier uit Nederland, drie uit Zuid-Afrika, twee uit Aruba, twee uit Vlaanderen en twee uit Curaçao.

Bron: Zoveel zinnen, zoveel talen, uitgave van de Surinaamse Schrijversgroep77

http://www.schrijversgroep77.org/