De taalkameleon in Erika Van Tielen

Reportage
Jan T’Sas
copyright VRT

Erika Van Tielen (29) studeerde communicatiewetenschappen en beweegt zich al tien jaar in het Vlaamse medialandschap. Haar looks en tussendoorwerk als model leidden tot pogingen om haar als mediababe te lanceren. Dat counterde ze met een geslaagd optreden in het quiz-programma De slimste mens. “Maar toen zeiden ze: een babe met brains. Komaan, zeg! Ik ben wel meer dan dat.” Een taalkameleon bijvoorbeeld.

 “Studio Brussel is een jongerenzender die dicht bij zijn luisteraars wil staan. Dus moet je hun taal spreken. Vlot en creatief spreken doe je niet enkel voor hen, maar ook voor jezelf. De lat mag hoog liggen. Ik zou het mezelf gemakkelijk kunnen maken, maar dan zou de lol er gauw af zijn. Daarom kondig ik een plaat nooit twee keer op dezelfde manier aan of af. De titel, de uitvoerder en dan iets grappigs of informatiefs erbij.”


Erika Van Tielen: “Ik presenteer
nooit met autocue”

Boenk

“Als reporter voor Vlaanderen Vakantieland ben ik streng op wat ik zeg: schrijven, lezen, luidop lezen en schrappen, véél schrappen. Alles moet goed zitten en ‘less is more’. Maar dat weinige moet er dan ook ‘boenk’ op zitten. En als ik twijfel, dan bel ik mijn ouders, die hebben allebei neerlandistiek gestudeerd. Daarnaast evalueer ik mezelf voortdurend. Terwijl ik praat, sla ik al aan het denken: ‘O help, wat ben ik hier in godsnaam allemaal aan het uitkramen?’ Ik herbeluister en herbekijk mijn programma’s. Alleen zo haal je er de tics en taalfoutjes uit. Bij de omroep krijg je weinig taalfeedback, dat vind ik wel jammer.”

Naturel

“Je zou denken dat ik zo perfectionistisch ben dat ik niets doe zonder een autocue. Niet dus. Bij Ketnet bestond dat niet en bij Vlaanderen Vakantieland wordt het nooit gebruikt. Ik presenteer liever zonder. Ketnet ging live in de ether, dan leer je snel wat te doen als het fout gaat. Ik zal niet zo gauw met mijn mond vol tanden in de camera staan kijken. Onlangs gaf een studente woordkunst me een mooi compliment. Ze zei me dat ik op een heel natuurlijke en spontane manier A.N. (Algemeen Nederlands, red.) spreek. Daar was ik erg blij mee, want ik wil net bewijzen dat je A.N. heel naturel kunt doen overkomen.”

Papfles

“De druk van tussentaal, daar ontsnap je niet aan. Soms voel ik me zelfs een buitenbeentje, omdat ik daar niet in meega. Van hogeraf kreeg ik eens te horen dat ik te perfect praat. Als dat al waar is, dan vind ik het de omgekeerde wereld. Vlot en correct praten is mij met de papfles meegegeven. Thuis spraken we nooit dialect. Voor mij is het A.N. dan ook geen kunstmatige taal. Het beangstigt me dat men tussentaal ophemelt als veel natuurlijker. Je mag aan iemands uitspraak misschien wel horen vanwaar hij afkomstig is, maar A.N. moet op radio en tv de norm blijven. Ben ik nu ouderwets in mijn denken?”

Partijdig

“Echte taalblunders kan ik me niet herinneren. Als je live optreedt, flap je er soms kromme zinnen of flauwe grappen uit, dat is onvermijdelijk. Dan krijg ik snel een mail of sms van een luisteraar. Ik heb geleerd dat je dergelijke fouten niet hoeft te camoufleren. Je kunt dat proberen en ermee wegkomen, maar als het niet lukt, just leave it. Fouten maken je menselijk en meestal worden ze je wel vergeven. Een publiek wordt er enkel ongemakkelijk van als jij je ongemakkelijk voelt. Onzekerheid straalt van je af. Met inhoudelijke standpunten moet ik meer opletten. Bij Studio Brussel mag je ‘personality’ hebben en je mening geven, maar dan met nuance. Zeker als het over politiek gaat. Sommige luisteraars horen in de minste stellingname partijdigheid. Zelfs als ik quizvragen voorlees.”

Astrid Bryan

“Engels en e-taal beïnvloeden me niet echt, al kun je dat nooit uitsluiten. Sommige presentatoren, zeker de Nederlandse, laten zich daardoor meeslepen maar in Vlaanderen gebeurt dat veel minder. We hebben het er onder collega’s ook nog nooit over gehad, het leeft niet echt. Zo lang we niet allemaal gaan praten zoals Astrid Bryan zal het wel meevallen, zeker?”

Liefde

“Ik ben enorm blij dat ik in mijn job zoveel kan bezig zijn met taal. Ik doe het graag en het is altijd een van mijn sterke punten geweest. Dat was zo bij het begin van mijn carrière en het is alleen maar versterkt. Je vraagt hoe ik nu met taal omga? Nog bewuster en met nog meer liefde.”

 

Erik Van Tielen presenteert ‘Was het nu 80 90 of 2000?’ Op Stubru, elke zaterdagochtend van 7 tot 10 uur. In ‘Vlaanderen Vakantieland’, programma van de nationale omroep,  exploreert ze elke week  binnenlandse vakantietrips (zaterdag 18.15 en zondag 17.15 uur).

Op 26 oktober verschijnt Taalpeil. In de weken daaraan voorafgaand publiceert Taalschrift enkele interviews over Nederlands in de media.